تماس فوری بامتخصص حشره شناسی:
۰۹۱۹۰۳۲۵۴۵۵
ﻣﺎرﻫﺎ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی وﺳﻴﻌﻲ از اﻳﺮان ﺑﻮﻳﮋه ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ
از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی ﺑﻴﺎﺑﺎن زی ﻣﻲ ﺗﻮان اﻓﻌﻲ ﻳﺎ ﮔﺮزه ﻣﺎر , ﻣﺎر ﺟﻌﻔﺮی , ﻣﺎر ﺷﺎﺧﺪار , ﻛﺒﺮا , ﻳﻠﻪ ﻣﺎر , ﺗﻴﺮ ﻣﺎر , ﻃﻠﺤﻪ ﻣﺎر , آﻟﻮﺳﺮ , اﻓﻌﻲ ﭘﻠﻨﮕﻲ، ﻛﻮر ﻣﺎر ، ﻣﺎر ﺷﺘﺮی , ﻣﺎر درﻓﺸﻲ و ﻛﻮﺗﻮﻟﻪ ﻣﺎر را ﻧﺎم ﺑﺮد .
در ﻧﻮاﺣﻲ ﺧﺸﻚ و ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ .
دراﻳﺮان ۶۵ ﻧﻮع ﻣﺎر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ۱۲ ﻧﻮع آﻧﻬﺎ ﺳﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
۱- ﻣﺎرﻫﺎی ﻏﻴﺮ سمی ﻳﺎ آﮔﻠﻴﻔﺎ
ﻣﺎرﻫﺎی ﻏﻴﺮ سمی دارای دﻧﺪاﻧﻬﺎﺋﻲ ﺳﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ راﻫﻲ ﺑﻪ ﻏﺪه زﻫﺮی ﻧﺪارﻧﺪ .
ﺷﻜﻞ ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﺮ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺪن ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ.
ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﺮ و ﺗﻨﻪ، ﻣﺸﺨﺺ و ﻗﺮﻳﻨﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ .
در ﺑﻌﻀﻲ ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﺸﺘﻲ ﺑﺪن ﺻﺎف اﺳﺖ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ در ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﺸﺘﻲ ﺗﻴﻐﻪ دار اﺳﺖ
ﻳﻌﻨﻲ در وﺳﻂ اﻳﻦ ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎ ﺧﻄﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد .
ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی ﺳﻄﺢ ﺷﻜﻤﻲ ﺻﺎف و ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﺸﺘﻲ اﺳﺖ .
ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ اﻏﻠﺐ ﮔﺮد و دم ﻣﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﺮد و دراز اﺳﺖ .
ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی زﻳﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ دم در ﻳﻚ ﻳﺎ دو ردﻳﻒ ﻗﺮار دارد و ﭘﻮﻟﻚ آﻧﺎل ﻳﺎ ﻣﺨﺮج ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﻋﺪد و ﻳﺎ دو ﻋﺪد ﺑﺎﺷﺪ .
ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻃﺮز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎ و ﺷﻤﺎرش آﻧﻬﺎ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺎرﻫﺎ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ.
ﻣﺎرﻫﺎی ﻏﻴﺮ زﻫﺮی اﺻﻮﻻً در ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ و ﭼﺎﺑﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
۱-۱ خانواده تیفلوپیده Family Typhlopidae
مارهای این خانواده عموماً کوچک و کرمی شکل هستند .
بدنشان از پولکهای نسبتاً گرد و صاف پوشیده است .
ناحیه دم کوتاه ، هم عرض سر و منتهی به یک زائده شاخی است .
پولکهای سطح شکمی کوچک و شکل آنها با پولکهای ناحیه پشتی تفاوت چندانی ندارد .
پولکهای دور بدن بیش از ۱۴ عدد چشم کوچک و در زیر پولک شفاف قرار دارد .
دارای یک پولک جلو پیشانی و یک یا دو پولک بینی نسبتاً وسیع در ناحیه سر و فک پائینی دهانشان فاقد دندان است .
در دو طرف مخرج خارک یا زائده شاخی دیده می شود .
بدن این مارها در یک گونه ایرانی به نام تیفلوپس ورمیکولاریس به رنگ قهوه ای یکنواخت و فاقد خطوط و نقوش است.
جنس تیفلوپس Genus Typhlops
مشخصات : ناحیه سر و گردن نامشخص است .
پولکهای رسترال ،بینی ، چشمی و جلو چشمی بزرگ هستند .
پولک بینی کم و بیش به قسمت قدامی پائینی و قسمت خلفی و بالایی تقسیم شده است .
شکاف پولک بینی در جهت سوراخ بینی امتداد دارد .
شکاف پائینی پولک همیشه وجود دارد ولی شکاف پائینی پولک بینی ممکن است باشد یا نباشد .
لب پائینی دارای چهار پولک است .
دهان کوچک و در قسمت تحتانی ناحیه سر قرار دارد .
فاقد پولکهای وسیع سطح شکمی و کیسه مخرجی است .
۱-۲ خانواده لیپتوتیفلوپیده FAMILY LEPTOTYPHLOPIDAE
مارهای این خانواده عموماً کوچک و کرمی شکل هستند .
قطر بدن تقریباً به یک اندازه و از پولکهای حلقوی یکنواخت پوشیده می باشد .
چشم کوچک و در زیر پولک قرار دارد . گونه‌هایی ایرانی از نظر ظاهری با تیفلوپس که پولک بینی و چشمی آن به لب بالایی متصل است قابل تفکیک می باشند .
در این خانواده پولک جلو مخرجی بزرگ است و دور بدن دارای ۱۴ پولک است .
فک پائینی دارای دندان و فک بالایی فاقد دندان می باشد .
در دو طرف مخرج خارک یا زائده شاخی دیده می شود .
بدن مارها در گونه‌های ایرانی در قسمت قدامی بدن رنگ پریده و بقیه بدن به رنگ خاکستری روشن و یکنواخت و فاقد خطوط و نقوش است .
جنس لیپتوتیفلوپس Genus Leptotyphlops
مشخصات : پولکهای رسترال ،بینی و چشمی بزرگ هستند .
پولک پیشانی کوچک و همانند پولکهای سطح پشتی است .
پولک بینی تقسیم شده یا نیمه تقسیم شده می باشد و از سطح بالایی سر در دو طرف پولک رسترال تا لب پائینی امتداد دارد .
پولک چشمی به دهان متصل است .
۱-۳ خانواده بوئیده (بوآ) FAMILY BOIDAE
بزرگترین مارهای دنیا (آناکندا یا بوآ) جزء این خانواده است .
بدن این مارها از پولکهای پهن طولی و مورب پوشیده می باشد .
در اطراف پولک مخرجی آثاری از اندام خلفی یا زائده شاخی مشاهده می شود که در جنس نرها بهتر مشخص می باشد .
مردمک چشم عمودی و فک بالایی و پائینی دارای دندان است .
مارهای این خانواده معمولاً دارای دو ریه می باشند .
در این خانواده ۲۰ تا ۳۳ جنس و بیش از ۶۰ گونه در سطح جهانی وجود دارد .
در ایران از این خانواده تنها یک جنس که شامل ۸ گونه است شناسایی شده است .
جنس اریکس Genus Eryx
مشخصات : دندانهای قسمت قدامی فک بالایی و پائینی این مارها بلندتر از دندانهای قسمت خلفی است .
گردن کم و بیش نامشخص و ناحیه سر از پولکهای کوچک پوشیده شده است .
دارای پولک رسترال بزرگ ، چشم کوچک یا خیلی کوچک که مردمک آن عمودی است .
دم کوتاه و پولکهای سطح زیرین آن غالباً در یک ردیف قرار دارند .
پولکهای سطح پشتی صاف یا تیغه دار و طول مار معمولاً کمتر از یک متر است .
تخم این مارها حاوی نوزاد کوچکی است .
آثاری از استخوان لگن و دست و پا در این مارها وجود دارد که به صورت خارک یا زائده شاخی در دو طرف مخرج پنهان می باشد .
به این مارها به علت داشتن چشم کوچک کور مار و به سبب کلفتی و کوتاهی دم که گاهی با ناحیه سر مشتبه می شود مار دو سر نیز می گویند .
البته مار دو سر حقیقی را که موجودی غیر طبیعی است نباید با این نوع مار اشتباه کرد .
۱-۴ خانواده کلوبریده FAMILY COLUBRIDAE
بزرگترین و متنوع‌ترین خانواده مارها می باشد . اندازه آنها بسیار متفاوت است .
جنس نر و ماده آنها غالباً هم شکل است ولی دم ماده‌ها بلندتر است که به تدریج باریک می شود .
پولکها در سطح فوقانی سر وسیع و قرینه می باشند .
پولکهای سطح پشتی بدن صاف یا تیغه دار هستند .
معمولاً چشمها بزرگ و مردمکشان گرد یا عمودی است .
استخوان فک بالایی بطور افقی قرار گرفته و ثابت است . این خانواده شامل دو گروه متفاوت است .
الف – مارهای غیر سمی Agiypha دارای دندانهای ساده و فاقد نیش دندان Fang هستند
ب – مارهای نیمه سمی Opisthoglipha دارای دندانهای خلفی شیار دار یا نیش دندان می باشند که در قسمت عقب و در فک بالا قرار دارند .
۱- جنس کلوبر Genus Coluber
مشخصات : سطح فوقانی سر از پولکهای بزرگ و قرینه پوشیده می باشد .
مردمک چشم گرد یا مدور است . پولکهای سطح پشتی صاف و دارای حفره یا اپیکال پیت است .
گاهی در قسمت خلفی بدن پولکهای سطح پشتی کمی تیغه دار می باشد .
پولکهای سطح شکمی تمام پهنای بدن مار را در بر می گیرد و تعداد آن بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ عدد می باشد .
ناحیه دم بلند و استوانه ای شکل است .
پولکهای سطح زیرین دم منقسم می باشد .
فک بالایی این مارها بین ۱۲ تا ۱۸ عدد دندان دارد .
این جنس از مارها با داشتن ۲۵ گونه متفاوت انتشار وسیعی در سطح جهانی دارد و در ایران ده گونه آن شناسایی شده است .
۲- جنس کرونلا Genus Coronella
مشخصات : ناحیه سر کم و بیش پهن و گردن مار کمی مشخص و متمایز است .
مردمک چشم گرد و کوچکهای سطح پشتی صاف می باشد . کوچکهای سطح زیرین دم در دو ردیف قرار دارند .
اندازه دندانهای فک بالایی به سمت عقب دهان بتدریج بزرگتر می شوند .
دو دندان آخر فک بالایی در ردیف سایر دندان‌ها قرار دارد لذا فضای خالی دندانی وجود ندارد .
طول استخوان گیجگاهی فوقانی کمتر از نصف طول جمجمه می باشد و انتهای خلفی آن باعث برآمدگی در قسمت خلفی محفظه مغز نمی شود .
۳- جنس ارنیس Genus Erenis
مشخصات : سر کوچک و سطح بالایی پوزه تقریبا گرد است .
سوراخ بینی در پولک غیر منقسم یا نیمه منقسم شده قرار دارد .
مردمک چشم گرد و دارای یک عدد پولک جلو چشمی است .
در اغلب گونه‌ها یک عدد پولک گونه ای مشاهده می شود .
پولک گیجگاهی قدامی یک عدد است .
هر دو پولک چین خلفی خیلی کوتاهتر از دو پولک چین قدامی می باشند .
پولکهای سطح پشتی صاف و ۱۵ یا ۱۷ عدد است . پولکهای سطح شکمی گرد و پولکهای سطح زیرین دم منقسم می باشند .
فک بالایی دارای ۱۰ تا ۲۲ دندان است که ۳ یا ۴ عدد قدامی آن کوچکتر و سایر دندان‌ها تقریبا هم اندازه هستند.
۴- جنس لیکودن Genus Lycodon
مشخصات : سه تا شش دندان قدامی فک بالایی در جهت عقب دهان به طولشان افزوده می شود .
بعد از یک فاصله یا فضای خالی تعداد ۷ تا ۱۵ دندان به سمت عقب دهان افزایش طول دارند .
دندان قدامی فک پائین از سایر دندان‌ها بلند تر است .
گردن نامشخص یا ناحیه سر کمی از گردن متمایز می باشد . چشم کوچک و مردمک آن عمودی است .
سوراخ بینی نسبتاً وسیع و بدن کم و بیش کشیده و استوانه ای شکل است .
پولکهای سطح پشتی صاف یا تیغه دار و در سطح جانبی برجستگی دارد .. اندازه دم متوسط و پولکهای سطح زیرین آن منفرد یا منقسم است .
۵- جنس لیتورنکوس Genus Lytorhynchus
مشخصات : سطح فوقانی سر از پولکهای بزرگ و قرینه پوشیده می باشد .
پوزه پهن و برجسته است . سوراخ بینی دو پولک بزرگ و به طور مورب قرار دارد مردمک چشم عمودی است ،
پولکهای سطح پشتی صاف یا کمی تیغه دار و فاقد حفره‌های پولکی (اپیکال پیت) و در قسمت میانی بدن پولکهای سطح پشتی به تعداد ۱۹، ۱۷ و یا ۱۵ عدد به طور طولی قرار دارند .
پولکهای سطح زیرین دم در دو ردیف قرار می گیرند .
فک بالایی این مارها بین ۶ تا ۹ دندان دارد و دندانهای خلفی آن بلندتر از دندانهای قدامی است .
دو دندان آخری با سایر دندانهای قدامی فاصله دارد و فاقد شیار می باشد .
فک پائینی بین ۳ تا ۵ دندان دارد .
بدن کشیده و استوانه ای شکل با دمی نسبتاً کوتاه است .
۶- جنس ناتریکس (مار آبی) Genus Natrix
مشخصات : ناحیه سر پهن از گردن متمایز است .
سطح فوقانی سر از پولکهای بزرگ و قرینه پوشیده می باشد .
دارای بدنی کشیده و استوانه ای شکل است .
سوراخ بینی در پولک بینی تقسیم شده ای قرار دارد .
دارای پولک گونه ای است . پولکهای ناحیه سر بزرگ و منظم می باشد .
مردمک چشم گرد است .
پولکهای سطح پشتی به طور مشخص تیغه دار و دارای حفره‌های پولکی است (اپیکال پیت) .
پولکهای سطح شکمی پهن و گرد است ،
پولکهای سطح زیرین دم در دو ردیف قرار دارند .
پولک مخرجی منفرد یا منقسم می باشد .
۷- جنس اولیگودن Genus Oligodon
مشخصات : سر کوتاه و کمی از ناحیه گردن متمایز . پولکرسترال کاملا به سمت سطح فوقانی پوزه خمیده می باشد .
مردمک چشم گرد و پولک پیشانی خیلی پهن است .
۶ تا ۱۶ دندان در فک بالایی و ۵ تا ۲۰ دندان در فک پائینی وجود دارد .
پولکهای سطح پشتی صاف و ۱۳ تا ۲۳ عدد است .
پولکهای سطح زیرین دم در دو ردیف می باشند .
۸- جنس پسودوسیکلوفیس Genus Pseudocyclophis
مشخصات : همانند جنس ارنیس است ولی پولکهای سطح پشتی ۱۵ عدد و شیار پولک بین بینی برابر یا بزرگتر از شیار پولک جلو پیشانی است .
سر کوچک و مردمک چشم رد می باشد . دارای دو پولک بین بینی و پولک بینی منفرد یا تقسیم نشده است .
پولک جلو چشمی یک عدد و پولک گیجگاهی قدامی یک عدد است .
دو پولک چین خلفی کوتاهتر از دو پولک چین قدامی است .
پولکهای سطح شکمی در نرها بیش از ۱۸۰ عدد و در ماده‌ها بیش از ۲۰۰ عدد می باشد .
۹- جنس رینکوکالاموس Genus Rhynchocalamus
مشخصات : دندانهای فک بالایی ۶ تا ۸ عدد و خلفی آن بلندتر و محکم تر و شیار طولی دندان را ندارد .
دندانهای قدامی فک پائین بلندتر از خلفی است .
سر کوچک و ناحیه گردن نامشخص می باشد . چشم کوچک و مردمک آن گرد است .
دارای پولک گونه ای یا فاقد آن است . سوراخ بینی در پولک بینی منفرد (تقسیم نشده ) قرار دارد .
طول پولک پیشانی نصف طول پولک آهیانه می باشد . پولکهای سطح پشتی صاف و ۱۵ عدد است .
پولک مخرجی و پولکهای سطح زیرین دم منقسم می باشند.
۱۰- جنس اسپالروزوفیس Genus Spalerosophis
مشخصات : قسمت قدامی سطح فوقانی سر به وسیله ۲۰ تا ۲۵ پولک نامنظم پوشیده می باشد .
این پولکها جای پولکهای بین بینی ، جلو پیشانی ، پیشانی ، بالای چشمی و آهیانه را می گیرند .
چشمها به وسیله ۱۰ تا ۱۳ پولک متفاوت محصور می شوند و باعث عدم اتصال پولک لب بالا به چشم می شود .
پولک رسترال در انتهای پوزه شکل خمیده پیدا می کند .
پولک بینی منقسم است .
پولک گیجگاهی به تعدادی پولک کوچک تقسیم می شود .
لب بالایی دارای ۱۰ تا ۱۷ پولک است . پولکهای سطح پشتی در قسمت میانی بدن ۲۵ تا ۴۵ عدد می باشند .
اندازه دندانهای فک بالایی یکسان است.
۲- ﻣﺎرﻫﺎی ﻧﻴﻤﻪ سمی ﻳﺎ اوﭘﻴﺴﺘﻮﮔﻠﻴﻔﺎ
اﻳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﺎرﻫﺎی ﻏﻴﺮ سمی ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻲ از وﺟﻮه ﺗﻤﺎﻳﺰ آﻧﻬﺎ داﺷﺘﻦ ﻓﻨﮓ ﻳﺎ ﻧﻴﺶ دﻧﺪان ﻋﻘﺒﻲ ﺷﻴﺎردار اﺳﺖ.
ﻓﻨﮓ ﻛﻪ از ﺳﺎﻳﺮ دﻧﺪان ﻫﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و دارای ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﻳﺎ ﺷﻴﺎر اﺳﺖ در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻘﺐ دﻫﺎن، در ﻓﻚ ﺑﺎﻻﺋﻲ ﻗﺮار دارد و ﺑﻪ ﻏﺪه زﻫﺮی ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ.
از ﻧﻈﺮ ﻇﺎﻫﺮی ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ اﻳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ ﻋﻤﻮدی ﻳﺎ ﮔﺮد اﺳﺖ.
ﺗﻴﺮﻣﺎر ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع اﻳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﭼﻬﺎر ﺧﻂ ﺳﻔﻴﺪ رﻧﮓ ﻛﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺑﺪﻧﺶ اﻣﺘﺪاد دارد ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد.
آﻟﻮﺳﺮ( ﺳﮓ ﻣﺎر ) ﻫﻢ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﺣﺮﻛﺎت ﻣﺎر ﺟﻌﻔﺮی را ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از ﻧﻈﺮ ﺷﻜﻞ ﻇﺎﻫﺮی ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻪ آن ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ .
آﻟﻮﺳﺮ ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻼﻣﺖ ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺷﻜﻞ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻣﺎر ﻛﻼً ﺳﻴﺎه رﻧﮓ اﺳﺖ.
مار آلوسر از گروه مارهای نیمه سمی ایران
تیر مار از گروه مارهای نیمه سمی ایران
۳- مارهای سمی
ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع اﻳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ دارای ﻓﻨﮓ ﻳﺎ ﻧﻴﺶ دﻧﺪان ﻟﻮﻟﻪ ای ﺷﻜﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ دﻫﺎن و در ﻓﻚ ﺑﺎﻻﺋﻲ ﻗﺮار دارد و ﺑﻪ ﻏﺪه ﺳﻤﻲ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ. ﺳﺮ اﻳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺜﻠﺜﻲ ﺷﻜﻞ و ﻧﺎﺣﻴﻪ ﮔﺮدن ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ.
اﻛﺜﺮاً دﻣﺸﺎن ﻛﻮﺗﺎه و در ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻤﻲ ﺗﻨﺒﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
در ﺑﻌﻀﻲ از اﻧﻮاع اﻳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ ، ﺣﻔﺮه ای ﺑﻴﻦ ﭼﺸﻢ و ﺑﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻴﺖ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ.
اﻛﺜﺮاً ﭘﻮﻟﻜﻬﺎی ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﺮﺷﺎن رﻳﺰ و ﻗﺮﻳﻨﻪ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
در ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﭘﻮﻟﻜﻬﺎی ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﺮ ﻗﺮﻳﻨﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻔﭽﻪ ﻣﺎر ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﻢ ﭼﻨﺒﺮه زده و ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف دﺷﻤﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
در اﻳﻦ ﺣﺎلت ﻧﺎﺣﻴﻪ ﮔﺮدن ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻄﺢ ﺑﺰرﮔﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ .
اﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﻔﭽﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد
در ﻣﻮاردی ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎر از ﻧﻈﺮ ﺷﻜﻞ ﻇﺎﻫﺮی ﺑﺮای ﻣﺒﺘﺪﻳﺎن دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ،
ﺑﺎﻳﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ زﻳﺴﺘﮕﺎه ﺧﺎص ﻫﺮ ﻣﺎر ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎر را آﺳﺎن ﺗﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ .
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﻣﺎرﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ، زﻳﺴﺘﮕﺎه، روﻳﺸﻬﺎی ﮔﻴﺎﻫﻲ و دﻳﮕﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﻫﺮ زﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻲ ﺟﺰ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻣﺎرﻫﺎی ﻏﻴﺮ ﺑﻮﻣﻲ ﻛﻤﺘﺮ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ.
دراﻳﺮان ۶۵ ﻧﻮع ﻣﺎر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ۱۲ ﻧﻮع آﻧﻬﺎ ﺳﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﻮاردﮔﺰش ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ ، ﺟﻌﻔﺮی ،اﻓﻌﻲ ﮔﺮزه ، اﻓﻌﻲ ﺷﺎﺧﺪار و ﻛﺒﺮی ﺑﻴﺶ از اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ در اﻳﺮان رخ داده اﺳﺖ .
در اﻳﺮان ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه ﻣﺎر سمی وﺟﻮد دارد و ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
-ﮔﺮوه اﻓﻌﻲ ﻫﺎ ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮاده وﻳﭙﺮﻳﺪه و ﻛﺮوﺗﺎﻟﻴﺪه) ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ) ﺑﺎ ۱۰ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎک
– ﮔﺮوه ﻣﺎرﻫﺎی ﻛﺒﺮا ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮاده اﻻﭘﻴﺪه ﺑﺎ ۲ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎک
-ﮔﺮوه ﻣﺎرﻫﺎی درﻳﺎﺋﻲ ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﻴﺪروﻓﻴﺪه ﺑﺎ دﺳﺖ ﻛﻢ ۵ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻤﻲ
-ﮔﺮوه ﻣﺎرﻫﺎی ﻧﻴﻤﻪ ﺳﻤﻲ ﻳﺎ اوﭘﻴﺴﺘﻮﮔﻠﻴﻔﺎ ﺑﺎ ۸ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﻤﻲ
وﻳﮋه ﮔﻴﻬﺎی رﻳﺨﺘﻲ ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ اﻳﺮان
ﺣﻔﺮه ای ﺑﻴﻦ ﭼﺸﻢ و ﺑﻴﻨﻲ دارﻧﺪ، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی ﻳﺎ ﺑﻴﻀﻲ اﺳﺖ،
ﺷﻜﻞ ﺳﺮ ﻣﺜﻠﺜﻲ اﺳﺖ و از ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی ﻛﻮﭼﻚ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎ ﻗﺮﻳﻨﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ . ﻃﻮل آﻧﻬﺎ ﺗﺎ اﻧﺪازه ای ﻛﻮﺗﺎه و ﺑﺪﻧﻲ ﺿﺨﻴﻢ دارﻧﺪ و در ﺣﺮﻛﺖ ﻗﺪری ﺗﻨﺒﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
اﻓﻌﻲ ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً زﻧﺪه زا ﻫﺴﺘﻨﺪ .
ﺷﻜﻞ ﺳﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺜﻠﺜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی رﻳﺰ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه ، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی ، دم ﻛﻮﺗﺎه و ﮔﺮدن ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ .
در اﻏﻠﺐ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮاده وﻳﭙﺮﻳﺪه ﻧﻴﺶ دﻧﺪان ﻳﺎ ﻓﻨﮓ ﻫﺎ ﺗﻴﺰ و ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻘﺐ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ اﺳت.
ﻣﻮﻗﻊ ﮔﺰش اﺣﺘﻴﺎﺟﻲ ﺑﻪ ﮔﺎز ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻓﺮو ﺑﺮدن ﻧﻴﺸﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻢ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﻜﺎر ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ.
ﺗﻤﺎم ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﻤﻲ و ﺧﻄﺮﻧﺎک ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﮔﺰش اﻳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻧﺴﻮج زﻳﺮ ﺟﻠﺪی و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن از ﻛﺎر اﻓﺘﺎدن ﻗﻠﺐ و ﻣﺮگ اﺳﺖ
ﺷﻜﻞ: ﻧﻤﺎی ﻓﻨﮓ ﻫﺎ ﻳﺎ دﻧﺪان ﻫﺎی زﻫﺮی(راﺳﺖ)، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی(ﭼﭗ) در ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ
ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ از دﻧﺪاﻧﻬﺎی ﻧﻴﺶ ﺧﻮد ﺑﺮای ﺗﺮزﻳﻖ ﺳﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ .
داﺧﻞ اﻳﻦ دﻧﺪان ﻣﺜﻞ ﺳﺮ ﺳﻮزن ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻮده و ﻣﺠﺮای داﺧﻞ آن ﺑﻪ ﻛﻴﺴﻪ زﻫﺮ راه دارد .
ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﻳﻜﺒﺎر اﻳﻦ دو دﻧﺪان ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﻧﺪان ﺟﺪﻳﺪی ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد .
ﻛﻴﺴﻪ زﻫﺮ ﻛﻪ در ﺳﺮ ﻣﺎر و ﭘﺸﺖ ﮔﻮش داﺧﻠﻲ ﻗﺮار دارد ﺑﺎ اﻧﻘﺒﺎض و ﻓﺸﺎر وارد آﻣﺪه دراﺛﺮ ﮔﺰش، ﻓﺸﺮده ﺷﺪه و زﻫﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺠﺮای داﺧﻞ دﻧﺪان ﻧﻴﺶ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺪن ﻣﺼﺪوم ﺗﺮزﻳﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد .
خانواده های ﻣﻬﻢ ﻣﺎرﻫﺎی سمی اﻳﺮان
۱- خانواده ﻣﺎرﻫﺎی ﻛﺒﺮا ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮاده اﻻﭘﻴﺪه ﺑﺎ ۲ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎک
۱-۱ کفچه مار با نام علمی Naja Naja Oxiana
ﻛﻔﭽﻪ ﻣﺎر ﺑﺎ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺎﺟﺎ ﻧﺎﺟﺎ اوﻛﺴﻴﺎﻧﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده اﻻﭘﻴﺪه اﺳﺖ.
ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﮔﺮد، در ﻣﺎر زﻧﺪه ﮔﺮدن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﻔﭽﻪ، ﺑﺪن ﺑﻪ رﻧﮓ زرد ﺗﻴﺮه ﻳﺎ ﻗﻬﻮه ای، ﺑﺪون ﺧﺎل ﻳﺎ ﻧﻘﻮش ﻣﺸﺨﺺ، ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻃﻮل آن ﺑﻪ ۱۶۳ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ.
ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ آن از اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن، اﺳﺘﺎن ﮔﻠﺴﺘﺎن، اﺳﺘﺎن ﺳﻤﻨﺎن ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
۱-۲ ﻣﺎر کبرا با نام علمی Walterinnesia aegyptia
ﻛﺒﺮا ﺑﺎ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ واﻟﺘﺮﻳﻨﻪ ﺳﻴﺎ اﺟﻴﺒﺘﻴﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده اﻻﭘﻴﺪه اﺳﺖ.
ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﮔﺮد، رﻧﮓ ﺑﺪن در ﺳﻄﺢ ﭘﺸﺘﻲ ﻗﻬﻮه ای ﺗﻴﺮه و ﺳﻴﺎه رﻧﮓ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ، ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻃﻮل آن ﺑﻪ ۱۱۷ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ.
ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ آن از اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن(ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎن)، اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس(ﻛﺎزرون)، اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه(ﺳﺮﭘﻞ ذﻫﺎب) ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﮔﺰش ﻣﺎر ﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮاده اﻻﭘﻴﺪه
ﺳﻢ ﻣﺎر ﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮاده اﻻﭘﻴﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺒﺮا و ﻛﻔﭽﻪ ﻣﺎر ﺑﺮ روی ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد و ﺑﺎ ﻓﻠﺞ ﻛﺮدن ﻋﻀﻼت ﺗﻨﻔﺴﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻔﮕﻲ و ﻣﺮگ ﻓﺮد ﻣﻲ ﮔﺮدد.
ﻋﻼﻳﻢ ﺳﻴﺴﺘﻤﻴﻚ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و در ﻋﺮض ۵ ﺗﺎ ۱۰ دﻗﻴﻘﻪ آﺷﻜﺎر ﺷﺪه و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺒﺐ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد.
اﺧﺘﻼل ﻣﺮاﻛﺰ ﺣﻴﺎﺗﻲ، ﺗﻨﻔﺴﻲ، ﮔﻴﺠﻲ، ﺗﻬﻮع و اﺳﺘﻔﺮاغ ﺷﺪﻳﺪ، ﺧﻮاب آﻟﻮدﮔﻲ، ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ و ﻧﺪرﺗﺎً ﺣﻤﻼت ﺗﺸﻨﺞ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ.
اراﻳﻪ ی ﻛﻤﻚ ﻫﺎی اوﻟﻴﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ، ﺑﻪ وﻳﮋه اﻧﺠﺎم ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺣﻴﺎی ﻗﻠﺒﻲ – رﻳﻮی در ﻧﺠﺎت زﻧﺪﮔﻲ اﻳﻦ اﻓﺮاد از اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ.
ﻋﻠﺖ ﻣﺮگ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﻗﻒ ﺗﻨﻔﺲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻠﺞ ﻋﻀﻼت ﺗﻨﻔﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺘﻲ در ﻛﻤﺘﺮ از ۳۰ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺰش اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ.
ﻣﺮگ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻢ ﻣﺎر ﻛﺒﺮی ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ اول رخ ﻣﻲ دﻫﺪ. ﻻزم ﺑﻪ ﻳﺎد آوری اﺳﺖ ،ﭼﻮن ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪﮔﻲ در ﻫﺮ ﻛﺸﻮر و ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺎ ﻣﺎرﻫﺎی ﺧﺎص آن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ،
ﺑﺮای اﻃﻼع ﺻﺤﻴﺢ از اﻧﻮاع ﻣﺎرﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻧﺤﻮه اراﻳﻪ ی ﻛﻤﻚ ﻫﺎی اوﻟﻴﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ
ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ، ﺳﺎزﻣﺎن داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ و ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی دﻳﮕﺮ ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم را از آﻧﻬﺎ ﺟﻮﻳﺎ ﺷﺪ.
۲- خانواده افعی ها یا خانواده ویپریده و کروتالیده
۲-۱ افعی دماوندی با نام علمی Vipera latifii متعلق به خانواده ویپریده
افعی دماوندی، ﺳﺮ ﻛﻮﭼﻚ، ﻣﺜﻠﺜﻲ ﺷﻜﻞ و ﻛﺸﻴﺪه، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی، رﻧﮓ ﺑﺪن ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی روﺷﻦ، ﻧﻘﺮه ای، ﻗﻬﻮه ای ﺗﻴﺮه، ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻃﻮﻟﻲ ﺗﻴﺮه در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺳﻄﺢ ﭘﺸﺘﻲ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎی دم، ﮔﺎﻫﻲ ﺧﺎل ﻫﺎی ﺳﻄﺢ ﭘﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﮕﺰاگ ﻧﺎﻗﺺ، ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻃﻮل آن ﺑﻪ ۷۹ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ..ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ آن از اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان (دﻣﺎوﻧﺪ، ﻓﻴﺮوزﻛﻮه) ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
۲-۲ افعی قفقازی با نام علمی Agkistrodon halys متعلق به خانواده کروتالیده
اﻓﻌﻲ ﻗﻔﻘﺎزی، ﭘﻮزه ﺑﺎرﻳﻚ و اﻧﺘﻬﺎی آن ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻤﺘﺪ، ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺳﺮ دارای ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی ﺑﺰرگ و ﻣﺸﺨﺺ، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی، دم ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺎﺗﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺎر زﻧﮕﻲ، ﺑﺪن ﺑﻪ رﻧﮓ زرد ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی، ﻗﺮﻣﺰ ﻳﺎ ﻗﻬﻮه ای روﺷﻦ، ﺳﻄﺢ ﭘﺸﺘﻲ دارای ﻟﻜﻪ ﻫﺎی ﺣﻠﻘﻪ ای ﺷﻜﻞ ﻳﺎ ﺧﻄﻮط ﻋﺮﺿﻲ ﺗﻴﺮه، ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻧﺒﻲ دارای ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﺳﺮی ﺣﺎل ﻫﺎی ﺗﻴﺮه، ﭘﻮزه ﺗﻴﺮه رﻧﮓ، دارای ﻳﻚ ﺧﺎل ﺗﻴﺮه ﺑﺎ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺷﻦ در ﻗﺴﻤﺖ ﮔﻴﺠﮕﺎه، ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻃﻮل ﺑﻪ ۶۷ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ.
ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ آن از اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان ، اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن، اﺳﺘﺎن ﺳﻤﻨﺎن، اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
۲-۳ افعی شاخدار ایرانی با نام علمی Pseudocerastes persicus متعلق به خانواده ویپریده
اﻓﻌﻲ ﺷﺎﺧﺪار اﻳﺮاﻧﻲ، ﺳﺮ ﭘﻬﻦ و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮز، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی، دارای دو زاﺋﺪه ﺷﺎﺧﻲ ﺷﻜﻞ در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻی ﭼﺸﻢ، رﻧﮓ ﺑﺪن ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی ﻳﺎ ﻗﻬﻮه ای روﺷﻦ و دارای ۴ ﺳﺮی ﺧﺎل درﺷﺖ ﺗﻴﺮه و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻃﻮل آن ۱۰۸ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ.
ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ آن از اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن، اﺳﺘﺎن ﺳﻴﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن، اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن، اﺳﺘﺎن ﻳﺰد، اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن، اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس، اﺳﺘﺎن ﺳﻤﻨﺎن، اﺳﺘﺎن ﻣﺮﻛﺰی، اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن، اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
۲-۴ افعی شاخدار با نام علمی Cerastes cerastes متعلق به خانواده ویپریده
اﻓﻌﻲ ﺷﺎﺧﺪار، ﺳﺮ ﭘﻬﻦ و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮز، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی، دارای دو زاﺋﺪه ﺷﺎﺧﻲ ﺷﻜﻞ در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻی ﭼﺸﻢ، ﺑﺪن ﺑﻪ رﻧﮓ ﺷﻨﻲ و دارای ۴ ﺗﺎ ۶ ﺳﺮی ﺧﺎل ﻗﻬﻮه ای، ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻃﻮل ۷۵ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ. ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ آن از اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن و از ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻟﺒﺎﺟﻲ و ﻓﻜﻪ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
۲-۵ افعی جعفری با نام علمی Echis carinatus متعلق به خانواده ویپریده
اﻓﻌﻲ ﺟﻌﻔﺮی، ﺳﺮ ﻛﻤﻲ ﺑﺎرﻳﻚ و ﻣﺜﻠﺜﻲ ﺷﻜﻞ، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی، رﻧﮓ ﺑﺪن ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی، ﻧﻘﺮه ای، ﺷﻨﻲ، زرد، ﻗﻬﻮه ای،در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻧﺒﻲ دارای ﺧﻂ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻄﻮر زﻳﮕﺰاگ، در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﺮ دارای دو ﺧﻂ ﺳﻔﻴﺪ ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺷﻜﻞ، ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻃﻮل آن ﺑﻪ ۷۵ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ. ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ اﻳﻦ اﻓﻌﻲ از اﺳﺘﺎن ﻫﺎی ﺳﻤﻨﺎن، اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن، اﺳﺘﺎن ﺳﻴﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن، اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن، اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس، اﺳﺘﺎن ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن، اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن، اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
۲-۶ افعی گرزه مار با نام علمی Vipera lebetina متعلق به خانواده ویپریده
اﻓﻌﻲ ﮔﺮزه ﻣﺎر، ﺳﺮ ﻣﺜﻠﺜﻲ ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ﭘﻮﻟﻚ ﻫﺎی رﻳﺰ، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی، ﭘﻮزه ﮔﺮد، ﺑﺪن ﺑﻪ رﻧﮓ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی روﺷﻦ ﻳﺎ ﺗﻴﺮه ﺑﺎ ﺧﺎل ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت، ﻃﻮل آن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻪ ۱۶۸ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ از ﻓﺮاواﻧﺘﺮﻳﻦ اﻓﻌﻲ ﻫﺎی ﻛﺸﻮر اﺳﺖ و از ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﺎن ﻫﺎی اﻳﺮان ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
۲-۷ افعی کک مار با نام علمی Eristicophis macmahoni متعلق به خانواده ویپریده
اﻓﻌﻲ ﻛﻚ ﻣﺎر، ﺳﺮ ﭘﻬﻦ و ﺑﺰرگ، ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮدی، ﺑﺪن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺸﻜﻪ و در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﺟﺎﻧﺒﻲ ﭘﻬﻦ، ﺑﺪن ﺑﻪ رﻧﮓ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی روﺷﻦ و دارای ۲۰ ﺗﺎ ۲۵ ردﻳﻒ ﺧﺎل ﺳﻴﺎه رﻧﮓ ﻛﻮﭼﻚ در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻧﺒﻲ، ﻏﺎﻟﺒﺎ در زﻳﺮ ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎ ﻣﺨﻔﻲ ﺷﺪه، ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻃﻮل آن ﺑﻪ ۷۰ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ و از اﺳﺘﺎن ﻫﺎی اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن، اﺳﺘﺎن ﺳﻴﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﮔﺰش اﻓﻌﻲ ﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮاده وﻳﭙﺮﻳﺪه
ﮔﺰش اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻣﺎرﻫﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻮﺿﻌﻲ درﺑﺎﻓﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
ورم و ارﻳﺘﻢ ﻣﺤﻞ ﮔﺰش ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻇﺮف ۱۰ دﻗﻴﻘﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﺎارزﺷﻲ ﺑﺮای ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻮع ﻣﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﮔﺮدد .
ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ورم و درد ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺷﺪﻳﺪ، ﮔﺎه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻜﺮوز ، ﮔﺎﻧﮕﺮن ، ﺗﺎول ، ﺗﺮاوﺷﺎت ﺧﻮﻧﺎﺑﻪ ای و ﺗﺮوﻣﺒﻮزﻫﺎی ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺗﺪرﻳﺠﻲ، ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﭘﻮﺳﺖ در اﺛﺮ ﮔﺰش اﻓﻌﻲ ﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮاده وﻳﭙﺮﻳﺪه ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ .
ﻋﻼﻳﻢ ﺳﻴﺴﺘﻤﻴﻚ ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻋﺮض۲۰ دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ ﭘﺲ از ﮔﺰش و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻲ ﺣﺴﻲ، ﻓﺎﺳﻴﻜﻮﻻﺳﻴﻮن ﻋﻀﻼت ﻋﻤﺪﺗﺎ اﻃﺮاف ﻟﺐ، ﻫﻴﭙﻮﺗﺎﻧﺴﻴﻮن ، ﺿﻌﻒ ، ﺗﻌﺮﻳﻖ ، ﻟﺮز، ﮔﻴﺠﻲ ، ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻏﺪد ﻟﻨﻔﺎوی ﻣﻨﻄﻘﻪ ، ﺗﻬﻮع و اﺳﺘﻔﺮاغ ، اﺛﺮ ﺑﺮﺳﻠﻮﻟﻬﺎی ﻣﻴﻮﻛﺎرد و اﻳﺠﺎد ﻛﻮﻻﭘﺲ ﻋﺮوﻗﻲ ، ﮔﺎﻫﻲ اوﻟﻴﮕﻮری و ﻛﻤﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد.
ﻋﻼﻳﻢ ﻣﺴﻤﻮﻣﻴﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﻛﻴﻜﺎردی ،ﺗﺎﻛﻲ ﭘﻨﻪ ، ﻫﻴﭙﻮﺗﺮﻣﻲ ، ﻫﻴﭙﻮﺗﺎﻧﺴﻴﻮن ، اﻛﻴﻤﻮز ، ﺑﻲ ﺣﺴﻲ ﻧﻮک اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ و ﭘﺎ و ﻓﺎﺳﻴﻜﻮﻻﺳﻴﻮﻧﻬﺎی ﻋﻀﻼﻧﻲ و ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺴﻤﻮﻣﻴﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی در ﭘﺮﻳﺘﻮان و ﭘﺮﻳﻜﺎرد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺮگ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻢ اﻓﻌﻲ ﻫﺎ ً۲-۳ روز ﺑﻌﺪ از ﮔﺰش و در اﺛﺮ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی زﻳﺎد، ﺷﻮک و ﻳﺎ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی در اﻧﺪاﻣﻬﺎی ﺣﻴﺎﺗﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ .
ورم در ﻣﺪت ۲-۳ ﻫﻔﺘﻪ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ در ﻋﺮض ۲-۳ ﻣﺎه از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود.
ﻧﻜﺮوز ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ۱-۵ ﻣﺎه و ﮔﺎﻫﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ.
ﺗﺎوﻟﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً درﻣﺪت ۲-۴ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ.
اﺧﺘﻼل اﻧﻌﻘﺎدی و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی در ﺻﻮرت ﻋﺪم درﻣﺎن ﺗﺎ ۱۰ روز، وﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﭘﺎدزﻫﺮ درﻋﺮض۱۲ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎز ﮔﺸﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
۳- خانواده مارهای دریائی یا خانواده هیدروفیده
ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی زﻳﺎدی از ﻣﺎرﻫﺎی درﻳﺎﻳﻲ ﻫﻴﺪروﻓﻴﺪه وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻳﮕﺎﻧﻪ آﻧﻬﺎ دﻣﻬﺎی ﭘﻬﻦ ﺑﺮای ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎ ﻛﺮدن اﺳﺖ.
اﻳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازﺑﻴﻨﻲ ﻫﺎی ﺧﻮد ﺗﻨﻔﺲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮای ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ در زﻳﺮ آب ﺷﻨﺎور ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺪاران ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻨﻔﺲ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻮﺳﺖ را ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ.
ﻣﺎر درﻳﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺰان ﺳﻤﻲ را ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺰﻳﺪن ﺑﻪ ﺑﺪن ﺷﻜﺎر وارد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮده و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﭘﺲ از ۳۰ دﻗﻴﻘﻪ دﭼﺎر ﻗﻔﻞ ﺷﺪن ﻓﻚ، درد ﺷﺪﻳﺪ، ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ و ﻓﻠﺞ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﮔﺮوه ﻣﺎرﻫﺎی درﻳﺎﺋﻲ ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﻴﺪروﻓﻴﺪه دﺳﺖ ﻛﻢ ۵ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻤﻲ دارد.
ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی ﭘﺎﻻﻣﻴﺲ ﭘﻼﺗﻮروس، ﻫﻴﺪروﻓﻴﺲ اورﻧﺎﺗﻮس ،ﻫﻴﺪروﻓﻴﺲ اﺳﭙﻴﺮاﻟﻴﺲ، ﻫﻴﺪروﻓﻴﺲ ﺳﻴﺎﻧﻮﺳﻴﻨﻜﺘﻮس از ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﻣﺎر درﻳﺎﻳﻲ ﭘﺎﻻﻣﻴﺲ ﭘﻼﺗﻮروس
ﻣﺎر درﻳﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ ﭘﺎﻻﻣﻴﺲ ﭘﻼﺗﻮروس ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﻴﺪروﻓﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس وﺟﻮد دارد.
ﺑﺪن اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮر ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﻴﺎه ﻳﺎ ﻗﻬﻮه ای و زرد، ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎر ﺧﺎل ﻫﺎی ﺑﺪن ﻣﺘﻐﻴﺮ و ﻃﻮل آن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻪ ۷۰ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ و در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ دارد.
ﮔﺰش ﻣﺎرﻫﺎی درﻳﺎﺋﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﻴﺪروﻓﻴﺪه
- آﺛﺎر ﮔﺰش در ﻣﺪت ﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت درد و اﻟﺘﻬﺎب ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺰﺋﻲ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﮔﺰش ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻋﻼﺋﻢ ﺳﻴﺴﺘﻤﻴﻚ ﺑﻪ ﺻﻮرت درد ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﻀﻼت ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﻮﻗﻊ ﺣﺮﻛﺖ ، ﺳﻔﺘﻲ ﻋﻀﻼت ، ﻓﻠﺞ ﻋﻀﻼت ﭼﺸﻢ ، ﮔﺸﺎدی ﻣﺮدﻣﻚ ، ﻗﻔﻞ ﺷﺪن دﻫﺎن ( ﺗﺮﻳﺴﻤﻮس ) ، اﺧﺘﻼل ﺑﻠﻊ ، ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﺣﺎد ﻛﻠﻴﻮی ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﻴﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻨﻮری ﺷﺪﻳﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﻛﺒﺪی رخ ﻣﻲ دﻫﺪ. ﺷﺮوع ﻣﻴﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻨﻮری ۳-۶ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﮔﺰش و از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﺣﺎد ﻛﻠﻴﻮی ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﻣﺮگ ﺑﻴﻤﺎر ﺷﻮد. ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﺗﻨﻔﺴﻲ و ﮔﺎﻫﻲ آرﻳﺘﻤﻲ ﻳﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﺧﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻣﺮگ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻢ ﻣﺎرﻫﺎی درﻳﺎﻳﻲً در ۱۲-۲۴ ﺳﺎﻋﺖ اوﻟﻴﻪ و ﻋﻼﻳﻢ درد و ﺧﺸﻜﻲ ﻋﻀﻼﻧﻲ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﻃﻮل ﻣﻲ ﻛﺸد.
-
روﺷﻬﺎی ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی از ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪﮔﻲ
- ﻣﻜﺎن ﺧﻨﻚ و ﺳﺎﻳﻪ دار ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺷﻜﺎف ﺳﻨﮕﻲ،ﻳﻚ ﻏﺎر ﻳﺎ ﺗﻮرﻓﺘﮕﻲ ﺳﻨﮕﻲ،ﺳﻨﮕﻬﺎی ﻛﻨﺎر ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎ، ﺳﺎﻳﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ درﺧﺘﻬﺎ ﺑﺮای ﻣﺎر ﻛﻪ در ﻃﻮل روز ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺧﻨﻚ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﻮده ، ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. ﻗﺒﻞ از وارد ﺷﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ ﺿﻤﻦ دﻗﺖ اﻳﺠﺎد ﺳﺮو ﺻﺪا ﻛﺮدن ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮار ﻣﺎر از اﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد .
- ﻫﻨﮕﺎم راه رﻓﺘﻦ در ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻔﻬﺎی ﺑﻠﻨﺪ ﺣﺘﻤﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻪ زﻳﺮ ﭘﺎی ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ و ﺣﺘﻤﺎ ﻫﻨﮕﺎم راه رﻓﺘﻦ از ﻳﻚ ﭼﻮﺑﺪﺳﺖ،ﻋﺼﺎ و اﺷﻴﺎی دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻛﺸﻴﺪن آن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ و ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ و ﻳﺎ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﺟﻠﻮی ﭘﺎﻳﺘﺎن ﻣﺎر را از ورود ﺧﻮد آﮔﺎه ﻛﻨﻴﺪ.
- هشتادو پنج درصد ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪﮔﻲ ﻫﺎ از زاﻧﻮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻴﻔﺘﺪ، ﭘﺲ در اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻔﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﺟﻮراﺑﻬﺎی ﺿﺨﻴﻢ ﺗﺎ زﻳﺮ زاﻧﻮی ﺧﻮد را ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﻴﺪ.
- ﺑﺪون دﻗﺖ و ﺑﻲ ﻣﺤﺎﺑﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎی ﺑﺰرگ و ﺗﻮده ﻫﺎی ﻋﻠﻔﻲ ﻓﺮو ﻧﺒﺮﻳﺪ.
- ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﺑﺎ دﻳﺪن ﻣﺎر وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﺎ آﻧﺮا ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﻳﺎ آﻧﺮا ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ،ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺧﻮد دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ %۵۰ ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪﮔﻲ ﻫﺎ اﺳﺖ،ﭘﺲ اﮔﺮ ﻳﻪ وﻗﺘﻲ در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻣﺎری ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻴﻠﻲ آرام ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺤﺮﻳﻜﺶ ﻛﻨﻴﺪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﻨﻴﺪ
- ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺮدش در ﻃﺒﻴﻌﺖ در ﺟﺎﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺎر ﻫﺎ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮی دارﻧﺪ ﺑﺴﺘﻦ ﻳﻚ زﻧﮕﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎق ﭘﺎ و ﺳﻮت زدن و ﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﺳﺮ و ﺻﺪا ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺮار و ﻳﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﺋﻲ و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺳﺒﺐ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮی دﻓﺎﻋﻲ ﻣﺎر و آﮔﺎﻫﻲ اﻓﺮاد ﻣﻲ ﺷﻮد..
- ﻫﻴﭽﻮﻗﺖ ﻛﻮﻟﻪ ﭘﺸﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ در ﺑﺎز ﺑﺮ روی زﻣﻴﻦ رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ.
- ﻟﺒﺎﺳﻬﺎی ﺧﻮد را ﺑﺮای ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮ روی زﻣﻴﻦ رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ.
- اﮔﺮ ﻛﻔﺶ ﺧﻮد را در آورده اﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم دوﺑﺎره ﭘﻮﺷﻴﺪن آن دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰی ﺗﻮی آن ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
- اﮔﺮ ﭼﺎدر زده اﻳﺪ، ﻫﻤﻴﺸﻪ در آن را ﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺐ وﺳﺎﻳﻞ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻛﻔﺸﻬﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎدر ﺑﻴﺎورﻳﺪ اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﻴﻠﻲ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﮔﺬاردن ﺑﺮﺧﻲ ﻟﻮازم از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻔﺸﻬﺎی ﺧﻮد ﺷﺪﻳﺪ، ﺣﺘﻤﺎ آﻧﻬﺎ را داﺧﻞ ﻳﻚ ﻛﻴﺴﻪ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ
- ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻣﺎر ﺣﺘﻲ ﻣﺮده ﻳﺎ ﻣﺎر ﻛﻮﭼﻚ دﺳﺖ ﻧﺰﻧﻴﺪ.
-
اﮔﺮ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﻣﺎری ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻳﺪ و دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ دﻓﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ،ﺧﻮﻧﺴﺮدی ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ و ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺧﻴﻠﻲ آرام از آن دور ﺷﻮﻳﺪ.
- اوج ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺎرﻫﺎ ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻫﻮا اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻪ ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺐ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺎر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ،ﭘﺲ اﮔﺮ در ﺷﺐ ﻗﺼﺪ ﭘﻴﺎده روی دارﻳﺪ از ﭼﺮاغ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ و ﺟﻠﻮی ﭘﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻗﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ.
- ﺻﺒﺢ زود ﻣﺎرﻫﺎ از ﺳﺮﻣﺎی دم ﺻﺒﺢ ﺑﻲ ﺣﺎل ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ،ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮای ﮔﺮم ﺷﺪن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻃﻠﻮع آﻓﺘﺎﺑﮕﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ،ﻣﻲ ﻛﺸﺎﻧﻨﺪ،ﭘﺲ ﻣﺮاﻗﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ
- ﺑﺎ ﭘﺎی ﺑﺮﻫﻨﻪ روی ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺧﺸﻚ ﻳﺎ ﺗﺮ ﺑﺎزی ﻧﻜﻨﻴﺪ
- ﻣﺎرﻫﺎی ﭘﻴﺘﻮن ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻃﻌﻤﻪ ﻏﺬا ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻄﺮ و ادﻛﻠﻦ ﺑﻮی ﺻﺎﺑﻮن ﻫﺎی ﺑﻮدار ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﻣﺎرﻫﺎی ﭘﻴﺘﻮن ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دور ﻛﻨﻨﺪه ﭘﻴﺘﻮن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﺷﮕﺮان در ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻛﻪ ﭘﻴﺘﻮن وﺟﻮد دارد ﻗﺮارﮔﻴﺮد.
مار گزیدگی
ﻃﺒﻖ آﺧﺮﻳﻦ آﻣﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻴﻦ ۱/۲ ﺗﺎ ۵/۵ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ ﻧﻴﺶ زده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ
و درﺣﺪود ۱۲۵۰۰۰ﻫﺰار ﻣﻮرد ﻣﺮگ وﻣﻴﺮ ﻧﺎﺷﻲ از مارگزیدگی اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ. زﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﺧﺎﻧﻮاده از ﻣﺎرﻫﺎ ﺑﺮای اﻧﺴﺎن ﺳﻤﻲ اﺳﺖ.
ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮارد اﻳﻦ ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮدر ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ آﺳﻴﺎ ۲۵)ﻫﺰار ﻣﻮرد ) اﺳﺖ.
در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻮر ﻫﻨﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ آﻣﺎر را دارد؛ در ﻫﻨﺪ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ۲۰۰ ﻫﺰار ﻣﻮرد ﮔﺰﻳﺪﮔﻲ ﻣﺎر ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ از اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ۳۵ﺗﺎ ۵۰ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ، ﻣﺎر ﻛﺒﺮی ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻫﺮ ﺳﺎل ﺟﺎن ۱۴ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ را ﻣﻲ ﮔﻴﺮد.
ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﺎر، در ﻣﺠﻤﻮع ۱۰۰ ﻛﺸﻮر در ۲۱ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن، ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺟﻤﻬﻮری اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺸﻮری اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﻴﭻ آﻣﺎری در ﻣﻮرد ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻢ ﻣﺎر ﻧﺪارد و ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد آﻣﺎر اﻧﺴﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺻﺤﺮای آﻓﺮﻳﻘﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﻫﺎ ﮔﺰﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ.
از ﻧﻈﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ آﺳﻴﺎ و ﺻﺤﺮای آﻓﺮﻳﻘﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ را دارﻧﺪ.
زﻫﺮﻳﻚ ﭼﻬﺎرم ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻬﺎن، ﺑﻌﺪ از ﻧﻴﺶ زدن ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ درون ﺧﻮن ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻌﺪ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد.
% ۹۰ ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪﮔﻴﻬﺎ در ﻓﺼﻮل ﺑﻬﺎر ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻴﺰ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ در ﻣﺮدان دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد.
در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻧﻴﺎ ۳۵۰۰ ﻧﻮع ﻣﺎر وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ از۱۰ درﺻﺪ ﻛﻞ آﻧﻬﺎ ﺳﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺑﺮﺧﻼف ﺷﻬﺮت ﺑﺪی ﻛﻪ ﻣﺎرﻫﺎ در ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن دارﻧﺪ، ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺎرﻫﺎ ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﺪ از ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺜﻞ ﺷﺎه ﻛﺒﺮی و ﻣﺎﻣﺒﺎی ﺳﻴﺎه (دﻫﺎن ﺳﻴﺎه) ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺎر اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻧﮓ درون دﻫﺎﻧﺶ ﺳﻴﺎه رﻧﮓ اﺳﺖ.
ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻧﺴﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ اﻧﺪازه ﻣﺎﻣﺒﺎی ﺳﻴﺎه ﺑﻪ ۴/۵ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ و ﻳﻚ ﺑﺎر ﺗﺰرﻳﻖ زﻫﺮ آن ﻗﺎدر اﺳﺖ ۲۰ ﺗﺎ ۳۰ ﻧﻔﺮ اﻧﺴﺎن را ﺑﻜﺸﺪ.
ﺳﻤﻲ ﻋﺼﺒﻲ دارد و ﻣﺮگ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﻠﺞ و ﺗﻮﻗﻒ ﺗﻨﻔﺲ و ﻗﻠﺐ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻣﺮگ ۱۵ ﺗﺎ ۱۲۰ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺰش اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓتد.
ﻣﺎرﻫﺎ ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ ﮔﻮﺷﺘﺨﻮار و ﺧﻮﻧﺴﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﻏﺬای ﻣﺎرﻫﺎ، ﺣﺸﺮات، ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن، ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﻛﻮﭼﻚ، ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن و ﺣﺘﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺎرﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ ﻃﻌﻤﻪ ﺧﻮد را ﻗﺒﻞ از ﺑﻠﻌﻴﺪن ﮔﺎز ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎی ﻏﻴﺮﺳﻤﻲ ﺷﻜﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪن ﺑﻪ دور ﻗﻔﺴﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﺟﺎﻧﺪار و اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر و اﻧﻘﺒﺎض و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﺣﻴﻮان ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﺗﻨﻔﺲ ﺟﺎﻧﺪار و ﻳﺎ اﻳﺠﺎد اﻳﺴﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد، در دام ﻣﻲ اﻧﺪازﻧﺪ.
ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﭘﺲ از ﺑﺪام اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺷﻜﺎر و ﺑﺪﻧﺪان ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻧﻬﺎ، ﺷﻜﺎر را ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺑﻠﻌﻨﺪ.
ﻋﻼﺋﻢ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﻛﻠﻲ ﻣﺎر ﮔﺰﻳﺪﮔﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
ﻣﺸﺎﻫﺪه ی ﻳﻚ ﺟﻔﺖ ﻋﻼﻣﺖ ﺳﻮراخ ﺷﺪﮔﻲ
(اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮاردی ﺑﻪ ﺟﺎی دو ﺳﻮراخ ﺟﺎی دﻧﺪان زﻫﺮی ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺟﺎی دﻧﺪان زﻫﺮی دﻳﺪه ﺷﻮد)
ﻳﺎ زﺧﻢ در ﻣﺤﻞ ﻧﻴﺶ زدﮔﻲ،درد و ﺳﻮزش ﺷﺪﻳﺪ در ﻣﺤﻞ ﮔﺰﻳﺪﮔﻲ،ﺗﻮرم ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮﻛﺰی اﻧﺪام و ﺑﻪ ﻃﺮف ﺗﻨﻪ ی ﻓﺮد ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده،
ﻗﺮﻣﺰی ﭘﻮﺳﺖ و ﺑﺮوز ﺗﺎول، ﺗﻮرم ﻋﺮوق ﻟﻨﻔﺎوی در ﻋﻀﻮ ﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪه، ﺗﻬﻮع ، اﺳﺘﻔﺮاغ ، ﺳﺮﮔﻴﺠﻪ و اﺣﺴﺎس ﺿﻌﻒ ،ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن،ﺗﺐ ،
ﻟﺮز و ﺗﻌﺮﻳﻖ ،ﺳﻮزن ﺳﻮزن ﻳﺎ ﻛﺮﺧﺖ ﺷﺪن ﻧﻮک اﻧﮕﺸﺘﺎن و اﻃﺮاف ﻟﺐ و دﻫﺎن ،ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی از ﺑﻴﻨﻲ، وﺟﻮد ﺧﻮن در ادرار ﻳﺎ ﻣﺪﻓﻮع (ﻣﻠﻨﺎ)،
ﺗﻨﺪ ﺷﺪن ﺗﻨﻔﺲ ﻳﺎ ﺗﻨﮕﻲ ﻧﻔﺲ ،اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺒﺾ و ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ از ﻋﻼﻳﻢ ﻛﻠﻲ ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪﮔﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد
ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﻣﺎر و ﻛﻼس ﺳﻤﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﺎط ﺑﺪن ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﻫﺎ ﻣﻮرد ﮔﺰش ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ، دﺳﺘﻬﺎ و ﭘﺎﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎر، ﻋﻼﻳﻢ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪﮔﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ.
ﺣﺠﻢ ﻣﺎر، ﺳﻦ ﻣﺎر، ﻣﻘﺪار ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻢ، ﻗﺪرت ﻛﺸﻨﺪﮔﻲ ﺳﻢ، ﻣﺤﻞ ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻢ در ﺑﺪن و ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت دﻳﮕﺮ در ﺑﺮوز ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪﮔﻲ ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ.
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎری از اﻓﺮادی ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ ﮔﺰﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ
دﭼﺎر ﻣﺴﻤﻮﻣﻴﺖ ﺧﻔﻴﻒ ﺷﺪه و ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ.
ﺑﺴﻴﺎری از ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪﮔﻲ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ آﺛﺎر اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺳﻢ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎر ﻧﺪارد.
ﺑﻪ ﻃﻮری ﻛﻪ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻣﺎر و ﻓﺮوﺷﺪن دﻧﺪاﻧﻬﺎ در ﺑﺪن، ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ ﻓﺮد ﻣﺎرﮔﺰﻳﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ
و ﻋﻼوه ﺑﺮ آن اﻧﺠﺎم ﺑﻌﻀﻲ از اﻗﺪاﻣﺎت و ﻛﻤﻜﻬﺎی اوﻟﻴﻪ
ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﭙﺶ ﻗﻠﺐ، ﻟﺮزش، ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﮕﻲ، ﺗﻌﺮﻳﻖ، اﺣﺴﺎس ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ،
درد ﻗﻔﺴﻪ ﺳﻴﻨﻪ، ﻧﻔﺲ زدن، ﮔﻴﺠﻲ، ﻏﺶ، ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ و ﺑﻲ ﺣﺴﻲ دﺳﺖ و ﭘﺎ، ﺑﻲ ﺣﺎﻟﻲ و ﻛﺮﺧﺘﻲ ﺷﻮد.
دراﻳﺮان ۶۵ ﻧﻮع ﻣﺎر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ۱۲ ﻧﻮع آﻧﻬﺎ ﺳﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﻣﻮارد ﮔﺰش ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ، اﻓﻌﻲ ﺟﻌﻔﺮی ،اﻓﻌﻲ ﮔﺮزه ، اﻓﻌﻲ ﺷﺎﺧﺪار و ﻛﺒﺮی ﺑﻴﺶ از اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ در اﻳﺮان رخ داده اﺳﺖ.
در اﻳﺮان ﻃﻲ ﺳﺎل ﻫﺎی ۱۳۸۰-۸۵ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺣﺪود ۵ ﺗﺎ ۷ ﻫﺰار ﻣﺎر ﮔﺰﻳﺪﮔﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ
ﺑﺮوز ﻣﻮارد ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ در ﺑﻴﻦ ﻣﺼﺪوﻣﻴﻦ ۱-۲ در ﻫﺮ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ.
داروی اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ درﻣﺎن ﻣﺎر ﮔﺰﻳﺪﮔﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮم ﺿﺪ زﻫﺮ ﭘﻠﻲ واﻻن اﺳﺖ
ﻛﻪ در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺳﺮم ﺳﺎزی ﺣﺼﺎرک ﻛﺮج آن را از اﺳﺐ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ .
تعداد وﻳﺎل ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮای ﻫﺮ ﻓﺮد ﻣﺎر ﮔﺰﻳﺪه ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺴﻤﻮﻣﻴﺖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺳﺮم ﺳﺎزی رازی ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ.
ﺟﻬﺖ ﺧﻨﺜﻲ ﻧﻤﻮدن ﺳﻢ ﻣﺎرﻫﺎ ازﭘﺎدزﻫﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻣﺼﺪوﻣﻴﻦ ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎدزﻫﺮ اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ.
ﺗﺠﻮﻳﺰﭘﺎدزﻫﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﻜﺎن و ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻳﺪه و در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻳﺎ درﻣﺎﻧﮕﺎه ﻣﺠﻬﺰ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد.
ﺑﺨﺶ ﺟﺎﻧﻮران ﺳﻤﻲ اﻧﺴﺘﻴﺘﻮ رازی اﻳﺮان ﺳﺎﺑﻘﻪ ای ﻃﻮﻻﻧﻲ در ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﻮاع دارو ﻫﺎ و ﭘﺎدزﻫﺮ ﻫﺎ از ﻣﺎرﻫﺎی اﻳﺮاﻧﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ دارد.
اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﻪ از ۴۰ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ
و ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺖ ﭘﺎدزﻫﺮﻫﺎی ﻣﻨﻮواﻻن و ﺗﺘﺮاواﻻن، اﻛﻨﻮن ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻮع ﭘﻠﻲ واﻻن ﺷﺪه
ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ زﻫﺮ ۶ ﻧﻮع ﻣﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻤﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎک را ﺧﻨﺜﻲ ﻛﻨﺪ.
ﻛﻮدﻛﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻢ ﻣﺎرﻫﺎ آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﺗﺮ از ﺑﺎﻟﻐﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ
و ﻟﺬا ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮی ﭘﺎدزﻫﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
ﺗﺠﻮﻳﺰ ﭘﺎدزﻫﺮ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﻔﻮزﻳﻮن ورﻳﺪی ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد
ارزش ﺗﺰرﻳﻖ داﺧﻞ ورﻳﺪی ﭘﺎدزﻫﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزی ﺳﻢ ﺳﺮﻳﻌﺎً اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد.
در ﺗﺠﻮﻳﺰ ورﻳﺪی ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻼﻳﻢ آﻟﺮژﻳﻚ راﺣﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ.
اول ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪﻗﻄﺮه از ﭘﺎدزﻫﺮ را اﻧﻔﻮزﻳﻮن ﻧﻤﻮد
و ﺳﭙﺲ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮای ﺑﺮوز آﺛﺎر و ﻋﻼﻳﻢ آﻟﺮژﻳﻚ ﺻﺒﺮ ﻛﺮد
و در ﺻﻮرت ﻋﺪم وﺟﻮد ﻋﻼﺋﻢ آﻟﺮژﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﺗﺰرﻳﻖ اﻗﺪام ﻣﻲ ﺷﻮد
ﺗﺮس از ﻣﺎر
ﻓﻮﺑﻴﺎ ﻳﺎ ﺗﺮس ﺷﺪﻳﺪ ﭘﺪﻳﺪه ای اﺳﺖ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮد آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎری از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎی ﺟﻬﺎن را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺮس از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎک اﺳﺖ
و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻛﻨﺘﺮل آن ﺑﺮای ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺳﺨﺖ و ﮔﺎﻫﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ.
ﺗﺮس از ﻣﺎر ﻳﻜﻲ از راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﻮﺑﻴﺎﻫﺎ در ﻣﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﺮدم اﺳﺖ.
ﺗﺮس از ﻣﺎررﻳﺸﻪ در ﺑﺴﻴﺎری از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎ واﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ درﺑﺎره آن دارد و ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد رﻳﺸﻪ ای ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ دارد.
در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎی دور ﺗﺸﺨﻴﺺ دادن ﻣﺎرﻫﺎ ﺑﺮای ﺑﻘﺎی اﻧﺴﺎن ﻧﻘﺸﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.
ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺎرﻫﺎ در ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدن ﻳﻜﻲ از رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ
ﻛﻪ ﺑﻪ اﺟﺪاد اﻧﺴﺎن در ﺟﻬﺎن وﺣﺸﻲ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ اﻣﻜﺎن ﺑﻘﺎ داده اﺳﺖ.
ﻣﺎرﻫﺎ ﺟﺎﻧﻮران ﻣﻔﻴﺪی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﻌﺎدل ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﻣﺎ دارﻧﺪ.
اﻳﻦ ﺧﺰﻧﺪه ﺧﻮش ﺧﻂ و ﺧﺎل ﻳﻜﻲ از ﻣﻔﻴﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﻴﻮاﻧﺎت اﻳﻦ ﻛﺮه ﺧﺎﻛﻲ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﻮاع دارو ﻫﺎ و ﺳﺮم ﻫﺎ و واﻛﺴﻦ ﻫﺎﺳﺖ
و ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ دارو ﻫﺎ از ﺑﺰاق دﻫﺎن ﻳﺎ ﻫﻤﺎن زﻫﺮ ﻣﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ .
ﻟﺬا ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ ﻓﻮری و آﺳﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی زﻫﺮی و ﻏﻴﺮ زﻫﺮی ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ
ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺮای ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ آﺳﻴﺐ ﻛﻤﺘﺮی ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد.
زﻳﺴﺘﮕﺎه ﻣﺎرﻫﺎ
ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻃﺮز زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎرﻫﺎ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻮع آب و ﻫﻮا و ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﻠﻴﻤﻲ ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﻓﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎل ﻣﻲ ﺗﻮان ﺣﺪس زد
ﻛﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﻣﺎرﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ زﻣﻴﻨﻲ و درﻳﺎﺋﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎی زﻣﻴﻨﻲ اﻏﻠﺐ در ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ , دﺷﺘﻬﺎ ،ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻬﺎ ، ﻻی ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ، زﻳﺮ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ
و داﺧﻞ ﺣﻔﺮه ﻫﺎ و ﻳﺎ روی درﺧﺘﻬﺎ و ﮔﺎﻫﻲ در ﺑﺎﺗﻼﻗﻬﺎ ﻳﺎ در آب رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
اﻣﺎ ﻣﺎرﻫﺎی درﻳﺎﺋﻲ در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺟﺰ آب درﻳﺎﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ .
اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻧﻮاع ﻣﺎرﻫﺎی درﻳﺎﺋﻲ ﮔﺎﻫﻲ در ﺳﻮاﺣﻞ ﺻﺨﺮه ای ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ
وﻟﻲ از ﺳﺎﺣﻞ زﻳﺎد دور ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺠﺪادا ﺑﻪ درﻳﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.
ﻓﺸﺮدﮔﻲ و ﭘﻬﻨﻲ دم ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺎرﻫﺎی درﻳﺎﺋﻲ اﺳﺖ.
ﻣﺎرﻫﺎی زﻣﻴﻨﻲ اﻏﻠﺐ ﺟﺎﻫﺎی آرام و ﺳﺎﻛﺖ را ﺑﺮای زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
در ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻛﻪ دوران ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﺟﻨﺒﺶ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ
و در ﻓﺼﻞ زﻣﺴﺘﺎن ﺳﺴﺘﻲ و رﺧﻮت ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ
و ﺣﺮﻛﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺑﻪ ﺧﻮاب زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﻲ روﻧﺪ
ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺧﻮﻧﺴﺮد اﺳﺖ ﺧﻮاب زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﺘﺪل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ.
ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺪازی ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﺷﺮاﻳﻂ و ﻋﻮاﻣﻞ اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎرﻫﺎ اﺳﺖ
ﻛﻪ در اﺛﺮ آن ﻧﺸﺎط و ﺳﻼﻣﺖ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
ﺿﻤﻨﺎ ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺪازی ﺑﺎ ﻧﺤﻮه ﺗﻐﺬﻳﻪ و رﺷﺪ ﻣﺎر ارﺗﺒﺎط دارد.
ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻦ ﻣﺎرﻫﺎ ﺑﻌﻠﺖ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ وﻛﻮﺗﺎﻫﻲ دوران ﻧﻮزادﻳﺸﺎن ﻣﻘﺪور ﻧﻴﺴﺖ.
در اﻳﻦ ﻛﺎر ﻏﺎﻟﺒﺎ رﻧﮓ ، ﺟﺜﻪ، ﻃﻮل و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺎرﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻛﻤﻜﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ.
ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎرﻫﺎ از ﻳﻚ ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻬﺮه دارﻧﺪ، ﺑﺮﺧﻲ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ آﻧﻬﺎ را ۱۲ ﺗﺎ ۴۰ ﺳﺎل ﮔﺰارش ﻛﺮده اﻧﺪ.
اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ رﻗﻢ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روی ﻣﺎرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎغ وﺣﺶ ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ.
از ﺷﻜﻞ ﻇﺎﻫﺮی دم ﺗﺎ ﺣﺪی ﻣﻲ ﺗﻮان ﺟﻨﺲ ﻣﺎر را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد.
ﻣﺎرﻫﺎ ﻛﻪ دﻣﺸﺎن ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﺎرﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺎده و آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ دﻣﺸﺎن دﻓﻌﺘﺎ ﺑﺎرﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺑﺎزرﺳﻲ آﻧﺎن ﻳﺎ ﻣﺨﺮج ﻣﺎر و ﻣﺸﺎﻫﺪه آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ اﻳﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد.
رﻓﺘﺎر ﻣﺎرﻫﺎ
ﻣﺎرﻫﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ آرام و ﺳﺎﻛﺖ را ﺑﺮای زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ. ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺎرﻫﺎی ﺳﻤﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻛﻨﺪ اﺳﺖ.
در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎرﻫﺎی ﻧﻴﻤﻪ ﺳﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎرﻫﺎی ﻏﻴﺮ ﺳﻤﻲ ﺳﺮﻳﻊ و ﭼﺎﺑﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺎر وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻊ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد
و ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن ﺷﻜﻞ ﻳﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ ﻫﺎی ﻧﺎﺣﻴﻪ ﮔﺮدن و ﭘﻬﻦ ﻛﺮدن آن ﺷﻜﻞ ﻛﻔﭽﻪ را ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ
و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﻛﻔﭽﻪ ﻣﺎر و ﻛﺒﺮا ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ.
در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻮع دﻳﮕﺮ ﻛﺒﺮا ﻛﻪ در ﺟﻨﻮب اﻳﺮان اﺳﺖ ﺑﺎ ﺟﻬﺸﻬﺎی ﻛﻮﺗﺎه و ﺻﺪای ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
ﻣﺎر ﺷﺎﺧﺪار ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دو زاﺋﺪه ﺷﺎﺧﻲ در ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﭼﺸﻢ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ.
ﻣﺎر ﺟﻌﻔﺮی ﻋﻼﻣﺖ ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺷﻜﻞ ﺳﻔﻴﺪ رﻧﮓ در ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺳﺮ دارد و ﻣﺎﻧند ﻣﺎر ﺷﺎﺧﺪار از ﭘﻬﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ .
ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺎرﭘﻴﭻ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ ﻫﺎی ﻗﻮی ﺳﺘﻮن ﻣﻬﺮه ﻫﺎ و ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ ﻫﺎی ﺑﻴﻦ دﻧﺪه ﻫﺎ ﻗﺎدرﻧﺪ اﻧﺘﻬﺎی آزاد دﻧﺪه ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ درآورﻧﺪ
و ﻋﻤﻞ ﺧﺰﻳﺪن را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ.
ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺎرﻫﺎ ﻫﻮای ﻓﺸﺮده و ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در ﺷﺶ ﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺎ ﺻﺪای ﺧﺎﺻﻲ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد.
اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺻﺪا در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ .
ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺎرﻫﺎ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺻﺪا ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺎﻟﺶ ﭘﻮﻟﻜﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎر ﺟﻌﻔﺮی و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آوردن ﺳﺮﻳﻊ زاﺋﺪه ﻏﻀﺮوﻓﻲ دم در اﻓﻌﻲ ﻗﻔﻘﺎزی و ﻳﺎ ﻃﻠﺤﻪ ﻣﺎر ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻣﺎر ﻛﺒﺮی ﺗﺎ ﺣﺪودی ﮔﺮدن ﺧﻮد را ﭘﻬﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ
ﻳﺎ آﻟﻮ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻮﻳﮕﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﺎر ﺟﻌﻔﺮی را ﺑﺨﻮد ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ.
ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺎرﻫﺎی ﻏﻴﺮ ﺳﻤﻲ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻛﺸﻴﺪن ﻧﻔﻴﺮ ادای اﻓﻌﻲ ﻫﺎ را در ﻣﻲ آورﻧﺪ.
اﻧﻮاﻋﻲ از ﻣﺎرﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﻣﺎر آﺑﻲ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮس و ﺑﺮای دور ﻛﺮدن دﺷﻤﻦ ﺗﺮﺷﺤﺎت ﺑﺪ ﺑﻮﻳﻲ از ﻏﺪه ﻫﺎی واﻗﻊ در ﻧﺎﺣﻴﻪ آﻧﺎل ﻳﺎ ﻣﺨﺮج ﺧﺎرج ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎ دارای ﻗﺪرت ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای زﻧﺪﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻣﺤﻞ ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﺧﻮد ﭼﻨﺪان دورﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ.
وﻟﻲ اﮔﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ آﻧﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮی ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ, ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮی ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎ اﻧﮕﻴﺰه ﻣﺴﻜﻦ ﮔﺰﻳﻨﻲ دارﻧﺪ
و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن اﺟﺒﺎری آﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ اﺧﺘﻼل در ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺪازی، ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ و ﺣﺘﻲ ﺗﻐﺬﻳﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد.
اﻋﺘﺼﺎب ﻏﺬا در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺎرﻫﺎ ﻛﻪ از ﻣﺤﻴﻂ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﻮد ﺟﺪا ﺷﺪه و در ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﮕﻪ داری ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﮔﺮدد.
اﻳﻦ اﻋﺘﺼﺎب ﻏﺬا اﻏﻠﺐ ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺮگ اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﻔﺮادی دارﻧﺪ ،
ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ،
ﻧﺘﻴﺠﻪ رﻓﺘﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺴﺖ
و اﻳﻦ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻳﺎ زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻔﺖ ﻳﺎﺑﻲ در ﻣﻜﺎن وﻳﮋه ای اﺳﺖ.
اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮران در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺎرت ﻧﻴﺰﻛﻪ ﺑﺮای آﻧﻬﺎ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ
ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻓﺮار از ﻧﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ روی ﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ.
ﮔﺎﻫﻲ ﻧﮕﻬﺪاری از ﺗﺨﻢ و ﻧﻮزادان در ﺑﻴﻦ ﻣﺎرﻫﺎ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد، وﻟﻲ ﻧﻮزادان را در ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎ ﺟﺰ درﻓﺼﻮل ﺳﺮد ﻛﻪ ﺻﺒﺢ ﻫﺎ ﺑﺮای آﻓﺘﺎب ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﻌﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻗﺮارﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ،
از ﻧﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮔﺮﻳﺰان اﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎی ﻧﻴﻤﻪ ﺗﺎرﻳﻚ و ﻋﺎری ازﻧﻮر ﺷﺪﻳﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ .
ﻣﺎرﻫﺎﺋﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﺒﻬﺎ ﺑﺮای ﺷﻜﺎر و ﺗﻐﺬﻳﻪ از ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﺧﻮد ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ
ﺧﻼف ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ در ﺳﺎﻋﺎت ﻣﻌﻴﻦ از روز ﻋﻤﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺷﻨﺎﮔﺮان ﻣﺎﻫﺮی ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪت ﻧﺴﺒﺘﺎ زﻳﺎدی در زﻳﺮ آب ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ.
اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮﺟﺐ اﺷﺘﺒﺎه آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺎر آﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد.
ﻣﺎرﻫﺎی ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻚ ﻣﺎر ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺪن ﺧﻮد را زﻳﺮ ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎ ﭘﻨﻬﺎن و ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺑﻴﺮون ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارﻧﺪ
و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ.
ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺎرﻫﺎ در ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ ﻃﻮری ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻲ دارﻧﺪ
ﻛﻪ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺣﺸﺮات آﻧﻬﺎ را ﭼﻮب ﻳﺎ ﺷﺎﺧﻪ ای از درﺧﺖ ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ
و و از اﻳﻦ راه ﻣﺎرﻫﺎ ﻃﻌﻤﻪ ﺧﻮد را ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻗﺪرت ﭘﺮش ﻳﺎ ﺟﻬﺶ ﻣﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻳﻚ ﺳﻮم ﻃﻮل آن اﺳﺖ
ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﭘﺮش در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎد ﺷﺪﻳﺪ ﻳﺎ از ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮﺗﻔﻌﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮ ﺑﺮﺳﺪ.
ﻣﺎرﻫﺎ اﺻﻮﻻ ﺑﺎ اﺷﺨﺎص اﻧﺲ ﻳﺎ آﺷﻨﺎﺋﻲ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ وﻗﺖ اﺣﺴﺎس ﺗﺮس ﻛﻨﻨﺪ، ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﻮاع ﻣﺎرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ دارﻧﺪ ﻳﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ
و از اﻳﻦ رو ﺑﻲ ﺟﻬﺖ و ﺑﺪون ﻫﺪف ﻣﺸﺨﺺ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ را ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ.
ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد ﭼﻨﺎن ﺑﺮ اﻋﺼﺎب ﺧﻮد ﻣﺴﻠﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ
ﻛﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎر را ﺑﺪون ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ از زﻣﻴﻦ ﺑﻨﺤﻮی ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ
ﻛﻪ ﻣﺎر ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﺧﻄﺮی را ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد.
در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻃﺮز رﻓﺘﺎر و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎرﻫﺎ و ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ آﻧﻬﺎ، آﻣﻮزﻧﺪه و ﻟﺬت ﺑﺨﺶ اﺳﺖ
